Soms gaat er iets mis, of in ieder geval gaat het niet zoals je had gewild. Ook met je gewicht of je gezondheid kan dat het geval zijn. En soms gaat er iets juist goed: je haalt precies het resultaat dat je wilde. Of zelfs een nog beter resultaat.
In de psychologie wordt bestudeerd hoe wij onze successen en mislukkingen verklaren. Waardoor kwam het dat het lukte of niet lukte? Daar heeft iedereen zijn eigen logica voor. Globaal kun je twee uitgangspunten kiezen:
- Het kwam door mij.
- Het kwam door anderen of door omstandigheden
Het eerste wordt wel ‘interne attributie’ genoemd. Attributie betekent iets als ‘toekenning’. Je kent iets dus toe aan interne oorzaken: het kwam door jou zelf. Het tweede heet dan ook ‘externe attributie’: je kent het resultaat toe aan dingen die buiten jezelf liggen.
Stel dat iemand bijvoorbeeld geneigd is om alles aan omstandigheden te wijten (externe attributie) en zijn poging om af te slanken mislukt. Dan is zijn eerste neiging om te denken dat dat de schuld is van degene die het dieet bedacht heeft dat hij net gevolgd heeft. Dat was gewoon niet goed genoeg. Of zijn lichaam werkt tegen, of het kwam omdat anderen hem steeds lekkere dingen aanboden.
Stel dat zijn afslankpoging wel lukt, dan kan hij denken dat hij nu wel slank is, maar dat dat alleen komt door dat boek dat hij net heeft gelezen en niet door zijn eigen vermogen om goed met eten om te gaan.
Laten we nu eens kijken naar iemand die de oorzaken als eerste bij zichzelf zoekt (interne attributie). Als zijn afslankpoging mislukt, wijt hij dat bijvoorbeeld aan zijn eigen gebrek aan discipline. Lukt het wel, dan vindt hij dat hij het goed heeft volgehouden. Is dat niet veel beter? Ligt het niet altijd aan jezelf?
Ja en nee. Dingen hebben meestal niet één oorzaak, maar heel veel verschillende. Het is daarom prettig als je zowel oorzaken binnen jezelf als oorzaken buiten jezelf regelmatig overweegt. In ieder geval als je met iets worstelt wat belangrijk voor je is en wat je niet meteen opgelost krijgt. Lukt het niet, of niet goed genoeg? Misschien zijn er oorzaken die je nog niet had overzien. Het kunnen oorzaken zijn die binnen jou liggen, of buiten jou.
Ga eens na waar je meestal de oorzaak zoekt en overweeg of er aan de andere kant ook wat zit. Het kan zijn dat je aan je eigen discipline twijfelt, terwijl je lichaam ontregeld is en daarom om ongezond eten vraagt. Of je hebt het idee dat je partner je steeds van het goede pad afbrengt met allemaal lekkers, terwijl jij gewoon nog geen besluit hebt genomen dat stevig genoeg is om overeind te houden. Of nog iets heel anders.
Om een goede oplossing te vinden voor een probleem, heb je alle puzzelstukjes nodig. Daarnaast heb je vertrouwen nodig in je eigen kunnen. Zelfvertrouwen, ook op het gebied van eten en goed voor jezelf zorgen. Waar je dus in ieder geval alert op moet zijn, is dat je je successen vaak genoeg aan jezelf toeschrijft en mislukkingen ook wel eens aan omstandigheden of andere mensen.
Stel dat je de dingen graag goed doet. Heel goed zelfs. Een zesje of een zeventje is niet goed genoeg, een acht is redelijk, maar eigenlijk moet het een negen of een tien zijn. Dan loop je de kans dat je zoveel energie verliest op details, dat je bij die ene taak misschien net de negen haalt… maar dat je leven als geheel intussen nog maar een zes of een zeven krijgt. Want je raakt uit balans.